SATIJNplus 3-D live?

Al meer dan 50 jaar inspecteren wij voor onze klanten grote en kleine objecten op bouwkundige gebreken. Veel kerken, kloosters maar ook genoeg jonge monumenten werden grondig onderzocht vanaf de grond met de verrekijker of met behulp van vaak erg dure steigerconstructies of hoogwerkers. We willen bij een restauratie of onderhoud immers niet achteraf verrast worden met onvoorziene restauratiekosten. Sinds kort lijkt een "nieuwe" rage te ontstaan waar we in de bouw nog wel eens veel plezier van zouden kunnen gaan hebben. 3-D live !?

De virtual campus tour van de Universiteit van Maastricht was voor ons de aanleiding om het team van submedia.nl uit te nodigen voor een demonstratie. In onze nieuwsbrief vertelden wij hierover. 

Een korte impressie die ik tijdens de test gemaakt heb:

Artikel De Telegraaf, 3 februari 2015: “Alles over drones op expo in Den Haag”

"Drones worden allang niet meer alleen voor militaire doeleinden gebruikt. „Ze worden bijvoorbeeld ingezet voor de beveiliging van evenementen, dijkbewaking in Nederland en om olifantenstropers in Afrika op te sporen. Boeren gebruiken ze volop om hun grond te controleren en windturbines worden er mee gecheckt op haarscheurtjes.” Legio toepassingen dus.

“Behalve voor zakelijk gebruik groeit ook de markt voor particulieren in rap tempo. Niet alleen volwassenen, ook kinderen zijn dol op drones. Consumenten gebruiken drones voor de fun en om er mooie filmpjes mee te maken. Je kan jezelf bijvoorbeeld de hele dag laten volgen door een drone en je op die manier laten filmen”, zegt een droneskenner.

“De groeiende populariteit van de soms piepkleine drones, die in alle soorten en maten te koop zijn, komt mede doordat ze in korte tijd flink goedkoper zijn geworden. „Een simpele versie heb je al voor 50 euro. Maar dat kan natuurlijk oplopen tot in de tienduizenden euro's.

De opkomst van de onbemande systemen roept tegelijkertijd nogal wat vragen op rondom veiligheid en privacy. Voor veel mensen is het nog altijd onduidelijk wat wel en niet is toegestaan. In tegenstelling tot sommige andere landen is hierover in Nederland nog geen duidelijke wetgeving, maar daar wordt aan gewerkt".

Samen een pilot?

Heb je méér informatie over de toepassingsmogelijkheden van drones laat het ons weten. Wie weet kunnen we samen een keer een pilot doen waarbij we de drone inzetten voor een bouwkundige inspectie. Ik hoor het graag via rwerne@satijnplus.nl



Ron Werné
projectleider

DON QUICHOT 05 | Een aantrekkelijke schoonheid

‘Memory–buildings should respect the culture from which they have developed’

Titel van het zevende hoofdstuk van het essay ‘The Seven Lamps of Architecture’ geschreven door John Ruskin in mei 1849.

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) heeft zes esthetische uitgangspunten ontwikkeld voor het restaureren van monumenten. Voor u eerder op een rijtje gezet in Don Quichot 03.

Restaureren met kwaliteit

Tijdens het symposium “Restaureren met kwaliteit”, georganiseerd door de Rijksdienst Cultureel Erfgoed (RCE) in Utrecht, zijn deze punten helder gepresenteerd. Het duo dat de voordracht verzorgde, bestond uit Bastiaan van de Kraats, architect van 1m98 (!), en Jacqueline von Santen, senior-adviseur cultuurhistorie bij het RCE.

Met illustratieve, inspirerende voorbeelden van restauratieprojecten hebben ze bijzonder fraai de punten besproken en laten zien met pakkende voorbeelden uit het alledaagse leven, de beeldende kunst en de literatuur.

‘Zet in op herstel van historisch materiaal.’

Hét discussiepunt in deze blog.

Maar is herstel altijd nodig?

Neen, indien het gebouw constructief en bouwtechnisch niet lijdt. Of dat er geen onacceptabele vervolgschade ontstaat.

Schoonheid

Verval kan namelijk zo mooi zijn! Vaak zoeken wij dat op in het buitenland, maar in Nederland is bijna alles in orde en schoon. Jammer.

Als conservatiearchitect, zoals onze Belgische collega’s ons restauratiearchitecten noemen, kunnen wij het verval waarderen en conserveren.

Waarom dan alles herstellen?

Oost-Duitsland

Bovenstaande foto’s zijn van een bouwwerk uit voormalig Oost-Duitsland. Lang was er geen geld om dit gebouw te onderhouden. Toen de financiën aanwezig waren, hebben ze ervoor gekozen het constructief en bouwtechnisch vervallen deel te herstellen. De overige onderdelen zijn in hun verval gelaten. Ze worden wel verder in hun verval begeleid. Let op, dus niet verwaarloost! Nu kunnen we dit gebouw veilig gebruiken, bezoeken en ervan genieten.

Mooi verval

Niet alle monumentale gebouwen kun je in hun verval laten zien. Dit is met name afhankelijk van de nieuwe functie. Maar als het mogelijk is, dus als ongemakken zoals bijvoorbeeld stof of gruis, geaccepteerd kunnen worden, dan laat het stukje bouwhistorie van het gebouw gewoon zien.

Maar gaan de opdrachtgevers met ons mee in dit avontuur? Als we ze kunnen overtuigen van deze schoonheid, dan kan een gebouw haar historisch (fraai) verval laten zien.

Tot het volgende blog!

Angelina Valleau

Bouwkundig tekenaar

DON QUICHOT | 04 Restauratie; beperk de ingreep zoveel mogelijk

‘A thing of beauty is a joy for ever: 

Its loveliness increases; it will never
Pass into nothingness; but still will keep … ‘

De eerste regels van het gedicht Endymion, geschreven door John Keats in 1818. Deze woorden zouden betrekking kunnen hebben op het gebouwd monument.

Museum aan het Vrijthof | Maastricht

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) heeft zes esthetische uitgangspunten ontwikkeld voor het restaureren van monumenten.

Dit keer aandacht voor het tweede esthetisch uitgangspunt.

‘Beperk de omvang van de ingreep zo veel mogelijk’ luidt het uitgangspunt.

De praktijk

Een oud gebouw heeft schade en vertoont gebreken. De oorzaken kunnen heel verschillend zijn. Zo kan het materiaal vergaan zijn in de loop van de tijd. Of aangetast zijn door insecten of door dieren. Het bouwelement kan ook door gebruik versleten zijn. En zo zijn er tal van oorzaken te benoemen.

Het oude gebouw, in dit geval een Rijksmonument, heeft een onderhoudsbeurt nodig om de kapotte en niet meer functionerende bouwelementen te repareren of te herstellen. Vaak genoeg is dit beeld te herkennen zowel op het platteland als in de stad.

Het gebouw staat fier overeind, wellicht al eeuwen lang. De onderdelen zijn deels oorspronkelijk. En nu is het verval nabij door achtergebleven onderhoud.

Als restauratiedeskundige begint het dan te kriebelen. Gedachten stromen door het hoofd met als conclusie: “Daar moet iets aan gebeuren anders is het verval onherstelbaar. Eeuwig zonde!”

In vele gevallen komt men gelukkig naar ons bureau toe voor degelijk advies en begeleiding van de noodzakelijke restauratie.

Voormalig fabrieksgebouw | BACO Roermond

Onderzoek

Het gebouw wordt van alle kanten bekeken. Met het blote oog, met de verrekijker en met de zaklamp wordt elke vierkante centimeter bestudeerd. Met potlood en papier wordt alle opnames genoteerd en getekend. Met de camera wordt een en ander vastgelegd. Er wordt ook nagedacht over de oorzaken van de verschillende schade gevallen.

Uitwerking
Eenmaal terug op kantoor, worden alle bevindingen uitgewerkt in digitale tekeningen. De gebreken, de te repareren onderdelen, de wijze van reparaties worden opgenomen in een uitgebreide technische omschrijving, inclusief fotoreportage. De technische omschrijving geeft bijvoorbeeld ook informatie over de specifieke recepturen voor de te gebruiken species en de kwaliteitseisen t.a.v. de verf.

Als alles in kaart is gebracht en de financiële consequenties duidelijk zijn voor de opdrachtgever dan wordt, na groen licht, het gebouw hersteld.

Weer vanouds

Aangetaste stenen zijn ingeboet en kapotte ruiten zijn vervangen. 

Het oude gebouw is helemaal gerepareerd. Een monument gereed voor de toekomst!

Iedereen dolgelukkig zou je denken, totdat je verrast wordt door de opdrachtgever. "Het gebouw is als vanouds. De bijzondere sfeer is behouden. Ik zie nauwelijks wat er allemaal gebeurd is."  En lachend voegt hij hieraan toe: "Heb ik daar al mijn geld in gestopt?"

Wellicht geen reactie die je verwacht, maar als restauratiedeskundige denk je: “Dan is het goed. Dan is de omvang van de ingreep zo beperkt mogelijk gebleven.”

Denk dan: ‘A joy for ever’

Tot de volgende keer!

Angelina Valleau
bouwkundig tekenaar

Don Quichot 03 | Dilemma’s in de praktijk

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) heeft uitgangspunten ontwikkeld voor het restaureren van monumenten.

Dit zal de Rijksdienst waarschijnlijk uitgebreid toelichten tijdens het symposium “Restaureren met kwaliteit” in oktober dit jaar.

Esthetische uitgangspunten

We zetten de 6 ethische uitgangspunten voor restauratie voor u op een rijtje:

1 - Een ingreep moet de oorzaak van de schade wegnemen

2 - Beperk de omvang van de ingreep zo veel mogelijk

3 - Zet in op herstel van historisch materiaal

4 - Vervang het materiaal als het op is, door hetzelfde materiaal in dezelfde techniek

5 - Behandel eerdere restauraties met respect

6 - Documenteer de ingrepen

(De toepassingen van deze uitgangspunten wordt nader uitgelegd op de site van de RCE).

Uiteraard respecteren wij als bureau deze standpunten en wij handelen er zoveel mogelijk naar. Maar is het, zoals het geschreven is, altijd reëel en uitvoerbaar? Nee, de praktijk blijkt weerbarstiger.

Om punt 1 te illustreren neem ik het voorbeeld van een topmonument in Nederland: het stadhuis in Maastricht.

 

Binnenplein Stadhuis Maastricht

Het stadhuis is 350 jaar geleden ‘opgeleverd’ en in gebruik genomen door de toenmalige stadbestuurders. Destijds was het interieur nog ruwbouw. Pas later, toen er weer geld voorhanden was, hebben ze geleidelijk het interieur afgewerkt met de rijke smaak die op betreffend moment gold.

Verzakkingen

Rond 1861 is het dakvorm van het stadhuis veranderd waardoor ook de kapconstructie gewijzigd is. De reden destijds was het verbeteren van de afwatering van het regenwater van het dak. Door deze wijziging is de kapconstructie niet meer zo stabiel zoals het oorspronkelijk bedoeld is.

Er verzakken daardoor onderdelen in de kapconstructie, in de vloerconstructie en in de plafondconstructie.

Eén van de verzakkingen is te zien in de doordruk van de plafondschilderingen van het ‘binnenplein’ in het stadhuis. De aftekening van de verzakte houten ribben van het gewelf is doorgedrukt in de schilderingen. Zo jammer!

Plafondschilderingen Stadhuis Maastricht

Hoe lossen we het op?

Wil je respect hebben voor een eerdere transformatie dan kun je in dit geval de oorzaak van de schade niet wegnemen. Wat doe je dan? 

Ervoor zorgen dat er geen verdere vervolgschade ontstaat. Dat het geheel gestabiliseerd wordt zodat de constructie in de huidige positie blijft. Het huidige schadeniveau is nog net esthetisch en constructief acceptabel, dus hiermee wordt verder gegaan.

Zo zie je dat je vanuit de praktijk niet altijd kunt voldoen aan alle uitgangspunten van de RCE. Je handelt er wel zoveel mogelijk naar, met respect én gezond verstand ;)

Wordt vervolgd!

Angelina Valleau

Bouwkundig tekenaar 

DON QUICHOT | 01 bouwhistorie

Nieuw in oud

Ingeval ons architectenbureau betrokken is bij Rijksmonumenten om deze een nieuwe bestemming te geven en dus te verbouwen, baseren we ons nieuwe ontwerp op het bouwhistorisch rapport. Dit bouwhistorisch rapport wordt opgesteld door een bouwhistoricus. Diegene die de laagste offerte heeft gemaakt wordt vaak het werk gegund.

Dit bouwhistorisch rapport is zo belangrijk dat het als  ‘wet’ gezien wordt voor opdrachtgever en voor de gemeente en wordt dus de basis voor het beoordelen van een plan en voor het nieuwe ontwerp.

Bouwhistorisch rapport is leading

Als bouwkundig tekenaar én als monument geëngageerde, moet ik helaas vaak constateren dat deze rapporten niet kloppen. Uit eigen ervaring een voorbeeld: een trap moet behouden blijven, want volgens het rapport is deze uit 1850 afkomstig. Wij hebben onze twijfels en vragen een second opinion. Deze deskundige bevestigt onze bevindingen; de trap is uit 1960 en dus van hele andere waarde.

Een ander voorbeeld is dat er drie deuren aanwezig zijn in achtereenvolgende ruimten en dus ook een aantal muren. Allen identiek maar twee ervan worden in het bouwhistorisch rapport gekenmerkt als waardevol en de derde als ‘indifferent’? Dit kan toch niet kloppen?

Ongezien moois

Ook zie ik tijdens een rondgang door het pand, andere historisch waardevolle elementen die in het rapport totaal niet omschreven worden en waarvan ik zeker weet dat ze behouden moeten blijven.

Als betrokken professional voel ik mij verplicht om niet klakkeloos het bouwhistorisch rapport, de ‘wet’ te volgen. Er mag niet nog meer waardevol materiaal verloren gaan.

Hoe kunnen we dit verbeteren?

Zoals zo vaak; prijs mag niet alleen leidend zijn in de keuze van partners in een bouwproces.

Monumenten verdienen een kwalitatief deskundige bouwhistoricus. Het bouwhistorisch rapport moet bovendien als basisrapport gehanteerd worden, maar niet als ‘wet’. Niemand mag zich hierachter verschuilen.

De betrokken partners hebben ook kennis en competentie in huis om het bouwhistorisch rapport aan te vullen en te verbeteren. Dit geldt zowel voor het betrokken architectenbureau als de gemeente en de Rijksdienst Cultureel Erfgoed. Allen kunnen hun steentje bijdragen en hun verantwoordelijkheid nemen.

Onze monumenten zijn het waard!

Zoals de titel al suggereert; wordt vervolgd.

Angelina Valleau
Bouwkundig tekenaar